Piżmak. Zwierzęcy perfumiarz

W Azji Północnej – od Arizony, przez wschodnią część Kanady i Labrador – mieszka zwierzę o niezbyt zacnej urodzie. Z jednej strony podobny do szczura, z drugiej do bobra, do wydry, a jeszcze inni porównują go z fretką. To piżmak, a w zasadzie piżmak amerykański, gdyż samo określenie „piżmak” zostało zarezerwowane dla nazwy rodzajowej, czyli łac. ondrata.

Piżmak amerykański, zwany potocznie piżmoszczurem lub szczurem piżmowym, to gatunek ziemno-wodnego gryzonia, pochodzącego z podrodziny karczowników (podrodzina nornikowata), z rodziny chomikowatych. W naturze zamieszkuje Amerykę Północną, a także część Azji – Syberię, Mongolię oraz Chiny. W Europie pojawił się w 1905 roku, kiedy to austriacki książę Colloredo Mansfeld, sprowadził go właśnie z kontynentu amerykańskiego. Wówczas był on zwierzęciem przeznaczonym przede wszystkim na futro. Ssaka tego przez długi czas hodowano na europejskich farmach. Do Polski trafił w latach 30. XX wieku z Czech – kilka osobników zdołało uciec z jednego z czeskich gospodarstw.

Piżmaki choć nie wyróżniają się na tle otoczenia, potrafią być naprawdę urocze. Ich gęste, lśniące, ciemnobrunatne futro, pomaga w regulowaniu temperatury ciała. Od spodu jest znacznie jaśniejsze. W sierści chowają się maleńkie uszy, które tak jak i otwór nosowy oraz gębowy, są zamykane za pomocą grubej warstwy skóry, podczas podwodnych szabrów. Zwierzę to ma wielkość dorosłego szczura. Jest dosyć niezgrabne, krępe, a takie wrażenie potęguje dodatkowo krótka szyja, duża głowa oraz krótkie przednie kończyny. Tylne są znacznie dłuższe. Palce tylnych stóp porastają włosy, które ułatwiają sprawne poruszanie się w wodzie. Długość ciała piżmaka wynosi od 26 do 40 cm, a lekko spłaszczony po bokach ogon – od 20 do 30 cm. Jego waga nie przekracza 2 kg. Częściej waha się między 0,7, a 1,5 kg.

Piżmak to zwierzę żyjące w koloniach. Zamieszkuje brzegi wód – rowy melioracyjne, stawy rybne, górskie strumienie, rzeki oraz jeziora. To tam buduje swoje nory, których wejście znajduje się pod powierzchnią wody. Wewnątrz jamy wydziela kręte korytarze oraz komory gniazdowe, wyścielane mułem oraz wodnymi gatunkami roślin. Zimą natomiast buduje wysokie chatki z łodyg trzcin, sitowia i gałązek, które są nie tylko zimowym legowiskiem, ale również zapasem żywności. Piżmak bowiem nie zapada w zimowy sen. Żywi się przede wszystkim roślinnością wodną, np. kłączami tataraku, ale nie pogardzi też mięczakami i skorupiakami. Według niektórych źródeł skusi się także na padlinę. Ssak ten prowadzi głównie nocny styl życia, chociaż bywa aktywny również za dnia. Jak już zdążyliście zapewne zauważyć, głównym środowiskiem jego życia jest woda. To doskonały pływak. Pod wodą może spędzić nawet 10 minut.

Okres rozrodczy piżmaka przypada na wiosnę – od marca do kwietnia – i trwa do końca września. W czasie tym samica wydaje na świat 3 mioty. Ciąża trwa 4 tygodnie. Po jej upływie rodzi się od 5 do 9 niewielkich, ślepych maluchów. Po 11 dniach otwierają one swoje czarne, okrągłe oczy. Zanim jednak ruszą na podbój wód, przez 3 tygodnie pozostają pod baczną obserwacją mamy, która karmi je swoim mlekiem. Młode bardzo szybko dojrzewają. Już między 3, a 5 miesiącem życia same mogą się rozmnażać.

Największym zagrożeniem piżmaka są jego naturalni wrogowie, tj. norki, tchórze, lisy, wydry, a nawet drapieżne ptaki. Poza tym, do ich wysokiej śmiertelności przyczyniają się liczne choroby, a także pasożyty zewnętrzne oraz wewnętrzne. Także gwałtowne przybieranie wody zabija wiele nowo założonych miotów.

Niestety piżmaki budując swoje nory, przyczyniają się do niszczenia grobli przeciwpowodziowych oraz stawów rybnych. Chociaż nie robią tego celowo, to zasłużyły na miano gryzoni. Dawniej były chętnie wyłapywane ze względu na futro. Na szczęście dzisiaj ten proceder należy już do rzadkości i zwierzętom nie grozi wymarcie. W Polsce są zaliczane do zwierzyny łownej, ale objętej okresem ochronnym.

Czy wiesz, że…?

Z gruczołów okołoodbytowych samców piżmaka, wydziela się substancja zwana piżmem? Pobiera się ją głównie od piżmaka syberyjskiego i stosuje jako substancję zapachową bądź utrwalacz zapachu perfum. Chociaż można je otrzymać bez konieczności zabijania tego ssaka, to dzisiaj coraz częściej zastępuje się je piżmem sztucznym (syntetycznym).

Piżmo to nic innego, jak łamliwa masa o silnym zapachu amoniaku. W połączeniu z roztworem alkoholowym (rozpuszczeniu w nim) zyskuje zmysłowej woni. Aromat jest świeży i jednocześnie delikatnie słodkawy. Zapach ten dojrzewa przez wiele miesięcy. Piżmo może być pozyskiwane także od innych zwierząt, np. skunksów, kaczki piżmowej oraz piżmowca.

Auto: Konopnicki Łukasz Data publikacji: 18 lipca 2017 Dodano w kategorii: WYDARZENIA