Lekarz drzew? Słów kilka o dzięciole

Chyba każdy jest w stanie rozpoznać charakterystyczne stukanie, które przerywa leśną ciszę, podobnie jak charakterystyczne, czarno-biało-czerwone upierzenie. Mało kto jednak zdaje sobie sprawę z tego, że w Polsce mieszka aż 10 gatunków tych ptaków. Niełatwo rozpoznać je na pierwszy rzut oka, ponieważ znacznie się między sobą różnią. Możemy więc patrzeć na dzięcioła i nawet nie zdawać sobie sprawy, że to właśnie on.

Najpospolitszym i najczęściej rozpoznawanym dzięciołem jest dzięcioł duży. Poza nim najbardziej powszechnymi gatunkami są dzięcioł czarny i dzięciołek, bardzo rzadko można również napotkać dzięcioła trójpalczastego. Największym przedstawicielem rodziny jest dzięcioł czarny, którego rozpiętość skrzydeł dochodzi do 80 cm. Najmniejszy jest dzięciołek, którego rozpiętość skrzydeł może mierzyć maksymalnie 30 cm. Najbardziej pospolity dzięcioł duży jest wielkości drozda. Krętogłów z kolei może w ogóle nie kojarzyć się z dzięciołem. Jego piórka zabarwione są odcieniami brązu i szarości.

Przodkowie tych ptaków pojawili się na świecie już 5 milionów lat temu. Na całym świecie występuje 180 różnych gatunków dzięciołów. To, co łączy je wszystkie, to mocny dziób, którym są w stanie wykuć dziuplę w drzewie. Polskie dzięcioły zamieszkują głównie lasy mieszane i liściaste, ale można je spotkać również w parkach i na terenach zamieszkanych przez ludzi. Na świecie można występują również na sawannach, w lasach deszczowych, bambusowych, a nawet na łąkach czy pustyniach, gdzie swoje gniazda wykuwają w kaktusach.

Po co stukają? Okazuje się, że hałasują nie tylko po to, aby wykuć sobie mieszkanie czy wyłuskać spod kory jedzenie. Głośny dźwięk daje znać innym przedstawicielom gatunku, że dany teren jest już zajęty i muszą poszukać sobie innego lokum. Trzeba przyznać, że dzięcioli dziób to niezwykły mechanizm. Działa jak młot pneumatyczny, pozwalając na wykuwanie otworów w pniach drzew. Jest on bardzo mocny, a system specjalnych chrząstek i mięśni pozwala na uderzanie z dużą siłą i niwelowanie skutków takiego uderzenia, działając na podobnej zasadzie jak poduszka powietrzna. Równie niezwykły jest również język dzięciołów – bardzo długi, zwinięty w tyle głowy, pozwala sięgnąć naprawdę daleko. Dzięki temu z łatwością sięga po larwy i owady skryte pod korą drzewa, a także wyłuskuje nasiona z szyszek. Na wydobycie nasion, jak się okazuje, dzięcioł opracował specjalną metodę. Polega ona na zatknięciu szyszki między dwoma gałązkami lub w szczelinie drzewa. Gdy trzyma się ona mocno, dzięcioł może bez problemu zacząć wyjadać ziarenka ze środka. Takie miejsce nazywane jest kuźnią dzięcioła. W niektórych przypadkach ptak ten nie pogardzi również padliną, bardzo często raczy się też mszycami. Zdarza się, że nakłuwa dziobem drzewo, aby napić się jego soków.

Zbudowaniem dziupli zajmują się naprzemiennie samiec i samica. Samo gniazdo znajduje się ok 15 cm poniżej otworu wejściowego, co czyni je niewidocznym dla drapieżników. Wykucie „mieszkania” zajmuje zazwyczaj około miesiąca. Dzięcioły co roku wykuwają nową dziuplę, w której składają jaja i wysiadują młode.

Dzięcioły są nazywane również lekarzami drzew. Ich obecność niemal zawsze świadczy o tym, że dane drzewo opanowane jest przez szkodliwe korniki, mszyce czy poczwarki, które są pożywieniem dla tych ptaków. Dzięki temu ograniczają rozprzestrzenianiu się pasożytów na kolejne drzewa, dają również znać leśnikom, że dane drzewo jest chore i należy się nim odpowiednio zająć, dzięki czemu można uniknąć „epidemii” i masowej wycinki drzew. Inną ważną funkcję pełnią dzięciole dziuple. Każdego roku ptaki zmieniają lokum, pozostawiając swoje wcześniejsze mieszkania innym gatunkom ptaków a nawet ssaków. To dzięki dzięciołom mają one się gdzie ukryć, a więc przetrwać. Bardzo dużo mówi się o tym, że dzięcioły mogą niszczyć drzewa, jednak prawda jest taka, że jedynie dzięcioł duży i czarny mają dość siły, aby wykuć dziuplę w zdrowym drzewie. Reszta musi się zadowolić materiałem bardziej miękkim, czyli drzewami chorymi lub martwymi.

Lekarz i doskonały budowlaniec w jednym. Dzięcioły to bardzo pożyteczne i piękne ptaki. Ich ulubionymi miejscami są te, w których rośnie dużo starych drzew. Dlatego tak bardzo stare lasy i powalone, spróchniałe drzewa są potrzebne. By dzięciołów nie spotkał ten sam los, co wielu innych gatunków zwierząt – aby nie musiały zostać uznane za gatunek zagrożony.

Auto: Agnieszka Wojcieszek Data publikacji: 24 sierpnia 2017 Dodano w kategorii: WYDARZENIA